İlber Ortaylı nın dünyanın en kanlı savaşı değerlendirmesine itiraz ederek dünyanın en beyhude savaşı dediği Şişli Escort İsrail Hamas çatışmasının hem bölgesel hem de memleketler arası sonuçlarının ne olduğunu yavaş yavaş konuşmaya başlamalıyız Hamas özelinde Filistinlilerin birinci defa savunma değil hücum pozisyonunda oldukları bu çatışmayı hem İsrail Şişli Escort Bayan ile Filistinli kümeler hem de tesirli aktörler açısından incelemek de fayda var
Öncelikle Hamas ın aniden vurduğu İsrail de Başbakan Binyamin Netanyahu nun yargının yetkilerini kökten değiştirme teşebbüsü ülke demokrasisini Escort Şişli tehlikeye atmıştı anımsayalım Ayrıyeten Netanyahu koalisyonda dini sağa o kadar çok alan açmıştı ki ülkenin teokrasiye kayacağından bile telaş ediliyordu Toplum o denli kutuplaştı ki İsrail istihbaratı Shin Bet bu durumu temel bir iç problem olarak tanımladı
Önde gelen çok sayıda asker bu durumun İsrail’in askeri hazırlığını zayıflattığından tasa ediyordu Mart ile Temmuz aylarında İsrail Hava Kuvvetleri yedek subayları eğitim saatlerine uymayı reddetmiş helikopter eğitmen pilotları vazife için rapor vermemiş özel kuvvetlerdeki etkin yedek subaylar ülkenin gidişatını protesto etmek için istekli olarak hizmet vermeyi kabul etmemişti Yani İsrail in Hamas saldırısınıa hazırlıksız yakalanmasına bunları anımsayarak da bakmalı
Filistinli Kümeler açısından
Her ne kadar Filistin İdaresi Başbakanı Mahmud Abbas Hamas tüm Filistinlileri temsil etmiyor diyerek kendisini farklı göstermeye çalışsa da Hamas saldırısı Filistinli kümeler ortasında bilhassa de Batı Şeria’daki rakip Filistin Kurtuluş Örgütü FKÖ ile en azından bir birlik hissine yol açtı Bu ortada FKÖ ile Hamas ın ortasındaki rekabetin ikincisinin lehine değiştiğini vurgulamalı Eylül de yapılan bir kamuoyu yoklamasına nazaran Filistinlilerin yüzde 53’ü İsrail’e karşı silahlı bir direnişi destekliyor Filistin İdaresi başkanı Mahmud Abbas’ın oy oranı düşük bir başkanlık seçiminde hem Batı Şeria hem de Gazze’deki Filistinlilerin birçok Abbas yerine Hamas önderi İsmail Haniye’ye oy vereceklerini söyledi Daha da kıymetlisi FKÖ Batı Şeria’daki güvenlik durumunun denetimini kaybetme riskiyle karşı karşıya Hamas’ın askeri başarısı Batı Şeria’daki Arîn el Usud İslami Cihad ile Cenin Tugayları üzere öteki Filistinli militan kümelere da İsrail’e karşı çatışmaya girmeleri için ilham verebilir
Suudi Arabistan’la olağanlaşma ne alemde?
İyi sayılmaz Savaşın İsrail açısından en değerli sonuçlarından biri çok kıymet verdiği Suudi Arabistan la olağanlaşma beklentilerinin geri plana düşmesidir Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman Suudi İsrail olağanlaşma görüşmelerinin suratına ait olarak Her geçen gün daha da yaklaşıyoruz demişti Lakin İsrail Hamas savaşı iki ülke ortasındaki olağanlaşma mutabakatını ortadan kaldırdı en azından şimdilik Zira çatışmanın ortasında olağanlaşmayı sürdürmenin iç bölgesel siyasi bedeli çok ağır olabilir
Suudilerin tavrının tersine Birleşik Arap Emirlikleri BAE İsrailli sivillerin gaye alınmasından ‘dehşete düştüğünü’ belirterek İsrail ile bağlarını iki katına çıkardı BAE güvenliğine tehdit olarak gördüğü Müslüman Kardeşler ya da Hamas üzere kümelere karşı sert bir tavır sergiliyor Bunu da kaydetmiş olayım
Tabii ki savaş son yıllarda bölgesel güçleri yakınlaştıran ekonomik entegrasyon ile altyapı gelişimine öncelik veren kırılgan tansiyonu azaltma sürecini sekteye uğratma tehdidi taşıyor İbrahim Mutabakatları bu fikrin bir eseriydi aslında En kıymetli soru İran’ın çatışmaya girip girmeyeceği şayet girerse bunun kendi tercihiyle mi yoksa sürüklenerek mi olacağıdır Tahran İsrail’le direkt karşı karşıya gelmek istemeyecektir kanımca
Ancak daha uzun vadeli yapısal problemler var Hamas’ın Filistin’in tartışmasız başkan örgütü olarak ortaya çıkmasının 2006’da Lübnan Hizbullah’ında olduğu üzere kalıcı tesirleri olacak Filistin İdaresi’nin yine güçlenmesi umuduyla Hamas I denetim altında tutmayı siyaset haline getiren Kahire ile Amman’da kaygı var Mısır için İsrail’in Gazze’yi yeni bir işgali hudutlarında faal bir çatışma manasına geliyor Sina Yarımadası’ndaki istikrarsızlık aşırıcılık insan kaçakçılığı geçtiğimiz on yılın en değerli iç güvenlik meseleleriydi
Mevcut savaş ya da kriz ortamının Türkiye ile Katar’ı ön plana çıkardığı bir gerçek Her iki ülkenin de Hamas’la ayrıcalıklı münasebetleri var zira Mali olarak da destekliyorlar Arabuluculuk yapmayı teklif edebilirler lakin lekelenme ya da güçsüz görünme riskiyle karşı karşıyalar Her iki ülke de Hamas’ı çok derecede şımartmakla suçlanıyor malum
Savaşın ortaya çıkardığı öteki sonuçlara yarın devam edelim
