Deprem varsayımında yüksek hassasiyet ve doğruluk sağlamak, bilim dünyası için uzun müddettir devam eden bir zorluk olmuştur. Fakat yapay zeka (AI), bu alandaki yeteneklerimizi geliştirmek için değerli bir araştırma konusu haline geldi. Yapay zeka, büyük sismik data kümelerini tahlil edebilme yeteneği sayesinde insan analistlerinin gözden kaçırabileceği zelzele belirtilerini tanımlama potansiyeline sahip. Makine tahsili algoritmaları, araştırmacılara sarsıntı modellerini daha âlâ manaya konusunda yardımcı olabilir.
DEPREM EVVELCE KESTİRİM EDİLEBİLİR Mİ?
Bugün birtakım yapay zeka modelleri, jeolojik özellikleri ve evvelki sismik bilgileri inceleyerek sarsıntıları yüksek olasılıkla iddia etmek için kullanılmaktadır. Bu modeller, muhakkak bölgelerde muhakkak bir vakit diliminde sarsıntı olma mümkünlüğünü hesaplar. Fakat bu varsayımlar çoklukla çok genel olup kesin iddiaları içermez.
Depremler, yerkabuğunun derinliklerindeki tektonik plakaların karmaşık hareketlerinden kaynaklandığı için kestirim etmek epeyce güç. Bu süreç birçok değişkeni ve meçhullüğü içeriyor. Yapay zeka, sarsıntı bilgilerini tahlil ederek ve erken ikaz sistemlerini geliştirerek yararlı olabilir. Lakin sarsıntının kesin zamanlamasını, pozisyonunu ve büyüklüğünü gerçek bir halde varsayım etmek hala büyük bir zorluk.
YÜZDE 70 DOĞRULUK İLE İDDİA EDİYOR
Interesting Engineering’in haberinde yer alan bilgilere nazaran umut verici bir gelişme yaşandı. Teksas Üniversitesi’nden (UT) araştırmacılar, yüzde 70 doğrulukla sarsıntıları kestirim eden bir yapay zeka algoritmasını test ettiler. Denemeler Çin’de gerçekleştirildi ve bu sonuçlar, zelzeleleri iddia etmek için muteber bir yapay zeka sisteminin yakın gelecekte mümkün olabileceğine işaret ediyor.
Sistem, 14 zelzelenin yerini neredeyse tam olarak ve gerçek bir formda iddia etti. Sadece sekiz yanlış ihtar verdi ve bir sarsıntısı kaçırdı. Bu, zelzelelere karşı daha güzel hazırlık yapılmasına yardımcı olabilir ve ekonomik ve insani kayıpları en aza indirebilir.
Araştırmacılar, bu yapay zeka modelini dünya genelinde sismik faaliyetin ağır olduğu bölgelerde test etmeyi planlıyor. Bu, modelin daha fazla data üzerinde eğitim alarak kestirim doğruluğunu artırmasına ve zelzelelerin pozisyon varsayımlarını iyileştirmesine yardımcı olacak. Bir sonraki adım olarak, yapay zeka Teksas’ta test edilecek ve Teksas Sismolojik Ağ Programı’nın (TexNet) datalarını kullanarak sarsıntı varsayımı yetenekleri daha da geliştirecek.
Yer bilimciler tarafından Türkiye’nin bir sarsıntı ülkesi olduğu sık sık lisana getirilmektedir. Türkiye Cumhuriyeti’nde yaşanan büyük sarsıntılarda resmi sayılara nazaran 109 bin 67 insan hayatını kaybetmiştir. Yeni yapay zeka sistemi sayesinde Türkiye’de zelzele felaketinin önüne geçilerek can kaybı önlenebilir.